De grote trap
Je kunt ze niet missen. De mannen die je welkom heten op Paleis Het Loo. Maar wie zijn het? En waar komen ze vandaan? Hanna Klarenbeek en Răzvan-Iulian Rusu gaan hierover in gesprek en brengen daarbij de wereldculturen aan het hof en link met de vroegere bewoners onder de aandacht. Presentatie door Eveline van Rijswijk.
Bekijk de video onderaan deze pagina.
Wie zijn de mannen op de grote trap?
Elke route door het paleis eindigt bij de grote trap. Hier word je omringd door het op één na grootste schilderij van Nederland. Het toont een zuilengalerij met doorkijkjes naar een fantasielandschap. Achter de balustrade staan zeven rijk geklede mannen. Het lijken Ottomanen, mannen uit een groot rijk dat vroeger delen van Europa, Azië en Afrika omvatte, met als centrum het tegenwoordige Turkije. Ze zijn met elkaar in gesprek. Wie zijn ze en waarom staan ze hier zo prominent afgebeeld? Steeds vaker stelden bezoekers deze vraag. Răzvan-Iulian Rusu, masterstudent aan de Universiteit Utrecht, deed hier in 2023 onderzoek naar.
Het hart van het paleis
De grote trap ligt in het hart van het paleis en verbindt de oorspronkelijk hoofdingang op de begane grond met de grote zaal op de eerste verdieping. Daar werden gasten ontvangen. De decoratie van de trap kent een lange geschiedenis. De schildering waar je nu naar kijkt is niet meer dezelfde als die in de 17e eeuw. De originele muurschildering is tussen 1690 en 1694 gemaakt in opdracht van koning-stadhouder Willem III, de bouwheer van Paleis Het Loo. De Franse interieurarchitect Daniel Marot maakte het ontwerp, dat werd uitgevoerd door hofschilder Robert Duval in olieverf op een pleisterlaag.
Na een eeuw was de conditie van de schildering zeer slecht geworden. Toen Lodewijk Napoleon Bonaparte, de broer van de Franse koning Napoleon, in de herfst van 1806 de controle over het paleis overnam, liet hij de muren van de grote trap wit pleisteren. De ruimte werd behangen met wapentuig en schilderijen. Rond 1890 begon het pleisterwerk van de muur af te brokkelen en kwamen delen van de originele schildering weer tevoorschijn. Koningin Wilhelmina gaf de Rotterdamse schilder Willem Fabri de opdracht om de ruimte te herstellen naar het oorspronkelijke 17e-eeuwse ontwerp van Marot. Op basis van de restanten werd de schildering rond 1902 opnieuw uitgevoerd, ditmaal in olieverf op grote doeken van in totaal 550 m2.
Wereldculturen op Paleis Het Loo
In de 17e eeuw werden dit soort muurschilderingen vaker gemaakt. Je komt ze op meerdere plekken in Nederland, Frankrijk en Groot-Brittannië tegen. Het verhaal is bij elke schildering weer anders. In dit geval zijn de mannen waar we naar kijken zijn geen echte personen, maar figuren die door hun kleding getypeerd worden als afkomstig uit het Ottomaanse Rijk. Deze keuze is interessant, omdat aan het einde van de 17e eeuw de Grote Turkse Oorlog plaatsvond. Verschillende Europese landen vochten toen tegen de Ottomanen. Vermoedelijk wilde Willem III uitstralen dat hij een man van de wereld was en zelfs zijn vijanden te vriend hield door ze in zijn trappenhuis af te laten beelden. Die boodschap zal iedereen die hem bezocht niet zijn ontgaan. Deze schildering is een van de meest sprekende voorbeelden van hoe andere culturen het paleis werden binnengehaald. Het laat zien dat in de 17e eeuw globalisering al een maatschappelijke realiteit was, net zoals tegenwoordig.
