dinsdag 29 september 2020 / door Hanna Klarenbeek
De schildering bij de Staatsietrap van Paleis Het Loo is met ruim 550 m² het op één na grootste schilderij van Nederland. Na de heropening van het paleis mogen alle bezoekers de trap betreden. Je wordt dan omringd door deze schildering: een unieke ervaring!
Dit indrukwekkende kunstwerk wordt op dit moment gerestaureerd, zoals te zien is in dit filmpje.
De Staatsietrap is een van de meest indrukwekkende ruimtes van het paleis en had één duidelijk doel: imponeren. Bezoekers van stadhouder Willem III (vanaf 1689 koning-stadhouder) werden in de Audiëntiezaal op de eerste verdieping van het paleis ontvangen. Om daar te komen, moesten ze deze trap beklimmen. Het idee van een imposante staatsietrap raakte in de 17e eeuw in de mode bij veel Europese vorstenhoven.
De decoratie van de trap moest duidelijk maken dat Willem III een machtige vorst was. Tussen de zuilen staan Ottomaanse figuren over geschilderde balustrades geleund. Achter hen zijn vergezichten te zien. Op deze manier werd een verbinding tot stand gebracht tussen het paleis en de omliggende natuur, tussen binnen en buiten.
De originele schildering naar het 17e-eeuwse ontwerp van Daniel Marot, de interieurarchitect Willem III en Mary, werd aangebracht op een natte kalklaag, de zogeheten fresco-techniek. Het nadeel hiervan is dat de ondergrond poreus is. Binnen een eeuw was de schildering in zo’n slechte conditie dat werd besloten om een witte stuclaag over de schildering heen te brengen. Koningin Wilhelmina wilde aan het eind van de 19e eeuw de Grote Trap in ere herstellen. Zij vroeg daartoe de Rotterdamse decoratieschilder Willem Fabri. Omdat het originele fresco niet meer te herstellen viel, besloot Fabri de schildering opnieuw uit te voeren in olieverf op doeken van zeer grote afmetingen die hij tegen het plafond en de wanden bevestigde. Tussen 1898 en 1902 werkte hij er samen met verschillende andere compagnons aan.
Tijdens de vorige verbouwing tussen 1977 en 1984 werd ervoor gekozen het glimmende en vergeelde vernis van de schildering te vervangen voor een nieuwe toplaag. De gekozen vernis was destijds nieuw op de markt, maar blijkt veertig jaar later schadelijk te zijn voor de onderliggende verflagen. Sinds de lente is een team van restauratoren van de SRAL (Stichting Restauratie Atelier Limburg) bezig het schadelijke vernis af te nemen en te vervangen door een nieuwe, veilige vernislaag. Zo blijft dit bijzondere schilderij voor de toekomst behouden.
De restauratie wordt mede mogelijk gemaakt door Hendrik Muller Vaderlands Fonds.
Conservator schilderijen, prenten & tekeningen
Hanna Klarenbeek (1981) is sinds 2015 conservator op Paleis Het Loo. Ze studeerde Kunstgeschiedenis (2004) en promoveerde in 2012 op het onderzoek Penseelprinsessen & broodschilderessen. Vrouwen in de beeldende kunst 1808-1913.
Meer over Hanna Klarenbeek